Święcenie pokarmów to zwyczaj sięgający korzeniami wczesnego średniowiecza. Kiedy pojawił się w Polsce? Dokładnie nie wiadomo. Na pewno znany był już w XIV wieku, bo wspominają o nim ówcześni kronikarze.
Z Niedzielą Palmową, Wielkim Piątkiem czy też samymi świętami Wielkanocy w każdym regionie Polski wiąże się wiele ciekawych tradycji. Pod tym względem Wielka Sobota jest dosyć uboga, kojarzona jest przede wszystkim ze święceniem pokarmów - mówi Dr Małgorzata Terteka, współzałożycielka Żywieckiej Szkoły Tradycji.
Przez wieki zwyczaj ten się zmieniał. Na początku święcono np. tylko samego baranka upieczonego z chlebowego ciasta. Potem dokładano kolejne produkty, aż w pewnym momencie święcono wszystkie potrawy trafiające na wielkanocne stoły. Ale nic w tym dziwnego, bo dawniej pokarmy święcono na dworach szlacheckich, dopiero później obrzęd przeniesiono do kościołów.
Jak przygotować święconkę, by być jak najbardziej w zgodzie z tradycją?
Koszyk , najczęściej wiklinowy bądź wypleciony ze słomy, przystraja się elegancką, białą serwetką i gałązkami zielonego bukszpanu, ewentualnie borówki lub barwinka. Zieleń symbolizuje radość.
Baranek - najczęściej z czerwoną chorągiewką ze słowem "Alleluja". To symbol zmartwychwstania Chrystusa i triumfu życia nad śmiercią.
Jajko , symbol nowego życia i płodności. Różnie ozdobione w zależności od regionu Polski. Do koszyczka można włożyć np. kraszanki gotowane w roślinnym wywarze nadającym skorupce intensywny kolor (np. rudy dzięki łupinom z cebuli) bądź zdobione w różne wzory pisanki. Tradycyjnie wielkanocne śniadanie rozpoczyna się właśnie od podzielenia się ugotowanym na twardo, święconym jajkiem.
Kawałek chleba , owoc ciężkiej pracy człowieka, symbol ciała Jezusa oraz pamiątka Ostatniej Wieczerzy. A także według niektórych ludowych wierzeń symbol dobrobytu. Przypomina też o cudzie rozmnożenia chleba, którego Chrystus dokonał na pustkowiu.
Ciasto . Najczęściej wielkanocna babka, która ma zapewnić domowi dostatek. Ciasto to symbol umiejętności i doskonałości. Musi być własnoręcznie upieczone.
Sól , która według ludowych wierzeń chroni od zła. Ale przypomina także, że chrześcijanie są "solą tej ziemi"., To także symbol oczyszczenia oraz prawdy.
Chrzan , symbol krzepy, chroni też potrawy przed zepsuciem. Ale przypomina także gorycz męki Chrystusa. Podobne znaczenie ma też pieprz wkładany w niektórych regionach Polski do koszyczków ze święconką.
Wędlina , najczęściej kawałek domowej kiełbasy bądź mała szynka, ale może to być także na przykład kawałek słoniny czy boczku. To symbol zamożności rodziny. Ma zapewnić zdrowie i płodność. Przypominają także baranka paschalnego, którego Chrystus i apostołowie spożyli w czasie Ostatniej Wieczerzy.